طبقات اجتماعی در ایران عصر سلجوقی

طبقات اجتماعی، نقش عمده ای در حوزه های مختلف زندگی هر اجتماعی ایفا می کنند، چگونگی تعامل و جایگاه واقعی هر کدام می تواند به ترقی و تعالی آن جامعه کمک کند یا بر عکس، موجبات شماری از ناهنجاری ها و بی ثباتی در حوزه های فرهنگ، سیاست، اقتصاد و .... را فراهم سازد. حضور طبقات اجتماعی در جوامع اسلامی، واقعیتی انکار ناپذیر است که هر چند به موجب تعالیم دینی، احدی را بر دیگری امتیازی نیست مگر به تقوا، اما همین طبقات هم به توسعه و ترقی تمدن شکوهمند اسلامی مدد رسانده و هم در برخی دوره ها جامعه را به مرز بی ثباتی و آشوب کشانده اند. طبقات اجتماعی در هر دوره ای از تاریخ ایران وجود داشته و این نیز در دوره ی سلجوقیان نمود پیدا کرده است. نیاز سلجوقیان به کارمندان و تشویق آن ها به کار و صنعت و بزرگداشت صوفیان و استفاده ی آن ها از غلامان، سبب شد که هر شهری از طبقات مختلفی هم چون طبقه ی صنعتگران، طبقه ی کارمندان، طبقه ی تجار، طبقه ی فقها، طبقه ی سپاهیان، طبقه ی دانشمندان و طبقه ی غلامان شکل گیرد. در بررسی این رساله تا جایی که توانستیم به ساختار تشکیلات طبقات و برخی از وظایف و اختیارات آن ها اشاره کردیم و تا جایی که مقبول بود به تعامل و تقابل آن ها با دیگر طبقات پرداختیم. این تحقیق به بررسی طبقات اجتماعی در دوره ی سلاجقه ی بزرگ می پردازد و به طور مشخص از شش طبقه ی نظامیان، دیوانسالاران، طبقات مذهبی، طبقات اقتصادی، طبقات اهل قلم و هنر و صنعتگران سخن می گوید. ضمن آن که پایگاه اجتماعی هر یک از این طبقات را در جامعه ی اسلامی آن روزگار نمودار می سازد. کلید واژه ها: طبقات اجتماعی، عصر سلجوقی، نظامیان، دیوانسالاران، علما و قضات، دانشمندان، تجار و بازرگانان، صنعتگران